Poczucie samotności wśród nastolatków i izolowanie się ich od ludzi i otoczenia

Poczucie samotności dotyczy nie tylko osób dorosłych. To także częste zjawisko wśród młodzieży, szczególnie w czasie pandemii. Czy uczucie samotności ma tylko negatywne nacechowanie? Czy może mieć pozytywny wpływ na kształtowanie się nastolatka? Jak można walczyć z poczuciem osamotnienia i izolacji w dzisiejszych czasach?

Samotność a osamotnienie. Definicje psychologiczne i socjologiczne

Samotność możemy nazwać subiektywnym stanem emocjonalnym, w którym odczuwa się izolację społeczną, a także uczucie, że jest się odciętym od innych osób. W Słowniku Języka Polskiego PWN można znaleźć między innymi takie definicje osoby samotnej: „żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół”, „znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam” czy „znajdujący się na odludziu”. Co ciekawe samotność często określa się także jako obcowanie wyłącznie z samym sobą i koncentrację na swoim wewnętrznym świecie.

Osamotnienie to uczucie braku niewystarczającej liczby relacji z ludźmi lub ich całkowitego braku. Człowiek jest istotą społeczną i potrzebuje relacji. Każdy potrzebuje czuć, że ma „bratnią duszę”, choć jedną koleżankę, z którą można dzielić swoje myśli.

Kiedy nie ma się koleżanek, znajomych pojawia się wiele trudnych uczuć - smutek, gniew, poczucie niesprawiedliwości. Bycie osamotnionym przez długi czas może prowadzić do depresji, lęków.

Czy samotność zawsze jest negatywna?

Mogłoby się wydawać, że samotność jako taka nie jest pozytywnym zjawiskiem i trzeba się jej wystrzegać, jak tylko się da. Nie jest to jednak prawda! Niektórzy badacze uważają samotność za coś bardzo potrzebnego w rozwoju młodego człowieka. Przebywając w swoim wewnętrznym świecie, ma się czas na refleksje, twórcze przemyślenia czy analizę swoich emocji i zachowań. Samotność może być doskonałą okazją na spędzenie czasu z samym sobą i lepsze poznanie swoich uczuć, pragnień i potrzeb. Dlatego warto spędzać czas w samotności, bo to mogą być naprawdę wartościowe chwile!

Izolowanie się od otoczenia i ludzi 

Nastolatki często izolują się od otoczenia i spędzają wiele czasu w samotności. Niekoniecznie musi to być sygnał, że dzieje się coś złego. Dojrzewanie to bardzo burzliwy okres, również jeżeli chodzi o życie wewnętrzne. Dlatego dorastające osoby często potrzebują czasu spędzanego tylko ze sobą, żeby lepiej zrozumieć zachodzące w nich zmiany i poukładać w sobie silne emocje i uczucia.

Niestety izolacja może mieć też negatywne przyczyny np. niezrozumienie wśród znajomych czy rodziców, bycie oryginalnym pod kątem poglądów, wyglądu albo ubioru i związany z tym brak akceptacji wśród innych czy problemy związane z odkrywaniem własnej orientacji seksualnej. Czasami przyczyną izolacji są też czynniki natury psychospołecznej – niesprzyjające środowisko rodzinne np. trudne lub patologiczne rodziny albo umieszczenie w ośrodku wychowawczym. W takiej sytuacji można mieć poczucie, że nie ma się nikogo bliskiego, kto pomógłby w trudnej chwili i można liczyć tylko na siebie. To wszystko może prowadzić do poczucia osamotnienia, które jest negatywne i niszczące.

Jak pandemia i potrzeba izolacji społecznej wpływa na poczucie osamotnienia?

Od kiedy problem pandemii sparaliżował cały świat i zupełnie odmienił dotychczasową rzeczywistość, potrzeba izolacji społecznej, która ma chronić wszystkich przed zbyt szybkim rozprzestrzenianiem się wirusa, pogłębia uczucie osamotnienia również u nastolatków. Sytuacja wymaga od wszystkich dyscypliny i stosowania się do nałożonych obostrzeń, ale niestety ten sposób na walkę z chorobą niesie za sobą też duże ryzyko. Coraz więcej ludzi czuje się osamotnionych i przygnębionych. Szczególnie mocno odczuwają to dorastające osoby, które muszą pogodzić się z brakiem kolegów i koleżanek wokół siebie, nie mogą wychodzić z domu, a dotychczasowe rozrywki poza domem np. wycieczki lub wspólne wyjścia do kina czy na imprezę stały się zupełnie niemożliwe. Co najgorsze nikt nie wie, kiedy cała sytuacja się zakończy i będzie można powrócić do dawnego życia, co jeszcze bardziej pogłębia poczucie smutku i apatii.

Dowiedz się więcej o kształtowaniu się Twojej tożsamości oraz budowaniu poczucia własnej wartości.

Jak radzić sobie z poczuciem samotności i izolacji?

Jeżeli czujesz się samotnie w negatywny sposób i brakuje Ci dawnego życia, to nie powinnaś bagatelizować tego stanu. Poczucie osamotnienia na dłuższą metę jest bardzo niszczące dla psychiki, więc trzeba z nim walczyć. Dobrym pomysłem będą regularne rozmowy telefoniczne albo wideo z przyjaciółmi. Nawet jeżeli teraz nie możecie się ze sobą spotykać na takich samych zasadach, jak kiedyś, to nie oznacza, że Wasz kontakt musi być ograniczony. Pisanie do siebie może okazać się niewystarczające, bo brakuje w nim zobaczenia danej osoby i usłyszenia jej głosu. Kiedy tylko można spotkajcie się na spacerze albo umówcie na zrobienie zakupów spożywczych do swoich domów. Potrzebna jest tu kreatywność. Możesz czuć, że nie macie tematów do rozmowy. Nie chodzicie do szkoły, nie widzicie się, o czym tu rozmawiać. Szukajcie nowych tematów może o tym jak to jest teraz, np. co jest najnudniejszego lub najzabawniejszego w uczeniu się zdalnie. Ponowny kontakt z rówieśnikami w realu może być trudny dla każdego z Was.

Nie izoluj się też od rodziców i często z nimi rozmawiaj. To przecież osoby, z którymi masz najczęściej osobisty kontakt. Pomocna może się okazać też sesja z psychologiem lub psychoterapeutą, jeżeli poczucie samotności i izolacji staje się naprawdę trudne do zniesienia.

Jeśli w swoim życiu sprzed pandemii też pojawiało się w Tobie uczucie osamotnienia i izolacji, to zastanów się, czy powodem nie były np. Twoje niszowe lub niepopularne pasje. Jeżeli odpowiedź brzmi tak, to warto poszukać np. na grupach na Facebooku osób, które mają podobne zainteresowania. Bardzo możliwe, że kontakt z ludźmi podobnymi do Ciebie sprawi, że poczucie osamotnienia się zmniejszy, a po jakimś czasie zupełnie zniknie. Po pandemii znajdź zajęcia, gdzie możesz rozwijać swoją pasję i poznać nowych znajomych.

Telefony zaufania

Dobrym pomysłem jest też korzystanie z telefonów zaufania. Czasami rozmowa z zupełnie obcą osobą, która jest nastawiona życzliwie i chce pomóc, może okazać się pozytywną decyzją. W zależności od konkretnego problemu można skorzystać z różnych telefonów zaufania specjalizujących się w pomocy osobom przeżywającym trudne chwile.

Masz problem z własnymi emocjami? Czujesz, że Twoje uczucia Cię przerastają i przestajesz sobie radzić? Tutaj znajdziesz porady, co można zrobić w takiej sytuacji: Dojrzewanie a emocje i psychika. Kiedy szukać pomocy