Dojrzewanie a emocje i psychika. Kiedy szukać pomocy?

W okresie dojrzewania zmienia się nie tylko ciało, ale też psychika. Nic więc dziwnego, że wiele dorastających osób gubi się w swoich nowych emocjach i nie potrafi od razu ich zrozumieć. To naturalna reakcja. Jednak czasem się zdarza, że granica między burzą hormonów a zaburzeniami psychicznymi zaczyna się ze sobą zlewać. Kiedy skorzystać z pomocy psychiatry lub psychoterapeuty? Czym zajmuje się każdy z tych specjalistów? Jak zaburzenia psychiczne objawiają się w okresie dojrzewania? Co zrobić, jeśli rodzice nie chcą słyszeć o wizycie u psychiatry lub terapeuty?

Sama siebie nie rozumiem! Dlaczego emocje stają się takie chwiejne?

Rozwój emocjonalny w okresie dojrzewania może być bardzo trudny. Z jednej strony ciało zaczyna się zmieniać z dziecięcego na dojrzałe, a z drugiej burza hormonów potrafi naprawdę mocno namieszać w głowie. Większa emocjonalność i oswajanie się z gwałtownymi przemianami to jednak nie wszystko, co pojawia się w czasie dojrzewania. Do tego dochodzą nowe i często bardzo trudne dylematy, z którymi trzeba się zmierzyć np. decyzje dotyczące przyszłości, określenie wyznawanych wartości, szukanie swojego miejsca w grupie czy poznanie własnej seksualności. To naprawdę spore wyzwanie i wielu nastolatków sobie z tym nie radzi.

Żeby było jeszcze trudniej, w obecnych czasach Internet i telewizja karmią wszystkich widokiem ciał bez skazy czy historiami o łatwym bogactwie i idealnej miłości. Bardzo trudno jest to wszystko przyjmować z dystansem nawet osobom dorosłym, a co dopiero nastolatkom, które uczą się funkcjonować z nowymi emocjami i zupełnie innym ciałem. Kiedy wygląd nagle staje się taki ważny, samoocena może zacząć gwałtownie spadać, a obniżony nastrój zaczyna być towarzyszem każdego dnia. Jeżeli zauważysz u siebie bardzo zmienne nastroje, poczucie ciągłego rozdrażnienia lub smutku, lęk o wiele często nawet banalnych spraw czy inne trudne uczucia lub zachowania to warto porozmawiać o tym z rodzicami. Takie objawy mogą wskazywać na zaburzenia nerwicowe, depresję lub inne problemy psychiczne.

Psychiatra i psychoterapeuta. Czym się różnią i w czym mogą pomóc?

Zaburzenia lękowe czy depresja młodzieńcza to schorzenia, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i wymagają konsultacji ze specjalistą. Tylko do kogo najlepiej się wybrać? Psychiatra to przede wszystkim lekarz medycyny, więc ma uprawnienia do wypisywania leków i zlecania terapii farmakologicznej. Aby zostać psychiatrą trzeba skończyć studia medyczne oraz specjalizację z psychiatrii. To właśnie ten lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, stawia diagnozę, a także w razie potrzeby może zlecić wykonanie badań lekarskich.

Natomiast psychoterapeuta to osoba, która ukończyła studia wyższe oraz odpowiednie 4-letnie szkolenie psychoterapeutyczne i uzyskała uprawnienia do leczenia zaburzeń psychicznych. Zadaniem tego typu terapeuty jest wsparcie w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, szukanie przyczyn problemów psychicznych oraz pomoc z rozwiązywaniem konfliktów z przeszłości. Za pomocą psychoterapii można leczyć zaburzenia nerwicowe, depresję, pomagać osobom z zaburzenia osobowości oraz leczyć wiele innych chorób, które mają swoją przyczynę w ludzkim umyśle. Sama terapia polega przede wszystkim na rozmowie, a jej dokładna forma w dużej mierze zależy od tego, w jakim nurcie pracuje psychoterapeuta (może to być psychoterapia psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna, psychoanalityczna, humanistyczna czy systemowa). Aby leczenie było skuteczne, gdy wymagana jest farmakologia, najlepiej połączyć wizyty z psychiatrą z regularnymi spotkaniami z psychoterapeutą. Zadania tych dwóch specjalistów różnią się między sobą, ale za to świetnie się uzupełniają.

Najczęstsze problemy psychiczne wśród nastolatków

Zaburzenia psychiczne nie są wcale rzadkie wśród dorastających osób. Szacuje się, że nawet 25% młodzieży może potrzebować wsparcia psychologicznego. Nie tylko dorosłe osoby mają problemy, które je przerastają. Poczucie samotności, wysokie wymagania w szkole i domu czy stresy różnego pochodzenia to wszystko w tym wieku może prowadzić do sytuacji, kiedy codzienność zaczyna nagle przerastać. Zaburzenia depresyjne pojawiają się u około 20% dzieci i nastolatków przed 18 rokiem życia, z czego 4-8% z nich zachoruje na depresję. A najtragiczniejszą konsekwencją depresji u młodzieży są próby samobójcze.

Depresja to zaburzenie nastroju objawiające się najczęściej spadkiem energii, ciągłym smutkiem, wycofaniem się, biernością, wysoką wrażliwością, czasami wybuchami złości lub agresją, a także utratą swoich wcześniejszych zainteresowań i nieodczuwaniem przyjemności z rzeczy, które kiedyś cieszyły. U nastolatków może objawiać się dolegliwościami psychosomatycznymi, takimi jak bóle głowy, brzucha, w klatce piersiowej. Natomiast stany lękowe to zaburzenia wywołane nieprawidłowym działaniem układu nerwowego. Osoba doświadcza silnego lęku i objawów somatycznych (bicie serca, płytki oddech, duszność, zawroty głowy, dezorietnacja), w sytuacji, która nie jest zagrażająca. Zaburzenia lękowe mogą się objawiać poprzez np. natręctwa, lęk społeczny czy fobie, mutyzm lub zachowania obsesyjno-kompulsywne.

Chcesz wiedzieć więcej na temat problemów u nastolatków? W naszym kolejnym artykule poruszyliśmy temat zaburzeń odżywiania, depresji oraz stanów lękowych. Znajdziesz go tu: Problemy młodzieży: zaburzenia odżywiania, depresja, stany lękowe

Rodzice nie zgadzają się na wizytę u psychiatry lub psychoterapeuty. Co robić?

Niestety depresja u nastolatków bywa czasami bagatelizowana i podsumowywana stwierdzeniem, że z wiekiem jakoś przejdzie. Są osoby, które nie traktują poważnie tego typu schorzeń, bo nie widać ich na pierwszy rzut oka. Najgorzej, jeżeli takimi osobami są Twoi rodzice. Aby umówić się do psychiatry lub psychoterapeuty potrzebujesz zgody opiekunów prawnych i bez tego nie uda Ci się uzyskać pomocy. Co zrobić, jeśli Twoi rodzice nie podchodzą serio do zaburzeń psychicznych u młodzieży?

Na pewno dobrym pomysłem będzie znalezienie sprzymierzeńca. Może to być starsze rodzeństwo, dziadkowie lub ktoś z rodziny albo przyjaciół rodziców, z którymi oni się liczą. Najlepiej wybrać osobę, do której też masz zaufanie i z którą będziesz w stanie otwarcie porozmawiać. Wsparcie takiego dorosłego może zupełnie odmienić punkt widzenia rodziców. Jeżeli ten sposób nie wypalił, to nie znaczy, że aż do 18 roku życia nie uzyskasz pomocy. Przedstaw całą sytuację pedagogowi szkolnemu, któremuś ze swoich nauczycieli, a nawet lekarzowi pierwszego kontaktu. Osoba z większym autorytetem może być w stanie wpłynąć na decyzję rodziców, którzy zgodzą się na rozpoczęcie leczenia. W ostateczności zgłoś się do organizacji zajmującej się pomocą nastolatkom z zaburzeniami psychicznymi i problemami rodzinnymi.