Jak nauczyć dziecko odpowiedzialności i obowiązków?

Nauka odpowiedzialności i obowiązków to ważny element wychowywania dziecka. Już od najmłodszych lat rodzice powinni zatroszczyć się o krzewienie sumiennej i odpowiedzialnej postawy młodego człowieka. Okres dorastania rozszerza te obowiązki i zmienia ich zakres. Jak egzekwować obowiązki od nastolatki?

Obowiązki domowe – co do nich zaliczamy?

Obowiązki domowe to szereg czynności, które trzeba wykonywać każdego dnia. Zwykle ich ciężar spoczywa na kobietach. Warto jednak do prac domowych włączyć wszystkich członków rodziny – także dzieci. Uczą się w ten sposób odpowiedzialności, dyscypliny, samodzielności i funkcjonowania w społeczeństwie.

Zanim rozdzielimy obowiązki wśród domowników, warto stworzyć dobry plan, ustalić zasady i być konsekwentnym. Pracy w domu jest mnóstwo. Do typowych prac zalicza się:

• zakupy spożywcze – codzienne i raz na jakiś czas większe,
• odkurzanie, mycie podłóg,
• zmywanie – zbieranie brudnych naczyń ze stołu i odkładanie do zlewu/zmywarki, wyjmowanie umytych naczyń ze zmywarki,
• sprzątanie – wycieranie kurzu i inne czynności, np. sprzątanie łazienki,
• opieka nad dziećmi – w tym zajmowanie się rodzeństwem,
• gotowanie – przygotowywanie składników, pomoc przy przyrządzaniu posiłków,
• pranie – wkładanie brudów do pojemnika, segregowanie, wieszanie, składanie,
• prasowanie,
• wyrzucanie śmieci,
• naprawy – drobne prace remontowe,
• prace w ogrodzie – koszenie trawy, usuwanie chwastów, grabienie liści, odśnieżanie,
• mycie i sprzątanie samochodu;
• sprzątanie swoich zabawek.

Obowiązki dziecka w domu powinny być odpowiednio dopasowane do jego wieku i predyspozycji. Oczywiście zachowane powinny być też wszelkie zasady bezpieczeństwa. Nauka obowiązkowości od najmłodszych lat jest bardzo ważna, a wraz z wiekiem powinny dochodzić coraz trudniejsze i bardziej odpowiedzialne prace domowe. Już 3-letnie dzieci chętnie naśladują dorosłych i chcą uczestniczyć w porządkach, bez problemu można wyznaczyć im jedno odpowiednio łatwe zadanie. Warto ten entuzjazm wykorzystać i pozwolić na pomoc w pewnych obowiązkach.

Podział obowiązków w domu

Rozdzielenie obowiązków domowych między członków rodziny powinno być sprawiedliwe i dostosowane do ich możliwości. Nadmiar obowiązków i odpowiedzialności sprawi, że dziecko im nie podoła, zacznie je to nudzić i będzie unikać pracy. Nie może mieć także świadomości, że wszystkie prace spoczywają na nim.

 Zwłaszcza w okresie dojrzewania może pojawić się silny bunt przeciw wykonywaniu poleceń rodziców. Dlatego tak istotne jest przydzielanie obowiązków dziecku już od najmłodszych lat i rozszerzanie ich zakresu wraz z upływem czasu. Dzięki temu nauczy się odpowiedzialności i sumienności, a przy tym będzie wiedziało, że o dom powinien dbać każdy jego mieszkaniec.

Stworzenie dobrego planu obowiązków i ich rozdział między domowników to podstawa, by nikt nie czuł się pokrzywdzony. Warto pamiętać, że to rodzice dają przykład dzieciom. Bardzo ważny jest wkład i postawa ojca oraz stosunek matki do wykonanych przez niego obowiązków. Nie nauczymy dziecka odpowiedzialności, jeżeli sami nie będziemy postępować w taki sposób.

Matka nie powinna brać na siebie wszystkich domowych obowiązków, bowiem córka i syn ją obserwują i kształtują sobie w ten sposób obraz kobiety. Mogą wówczas uznać, że to normalna sytuacja i w przyszłości będą postępować w taki sam sposób. Córka będzie w dorosłości brać na siebie obowiązki domowe, a syn będzie oczekiwać tego od swoich partnerek, gdyż sam nie był angażowany w obowiązki domowe. Nie jest to jednak dobre podejście.

Czytaj więcej: Bycie mamą nastolatki - o emocjach i wyzwaniach

Zaangażowanie wszystkich domowników do prac to najlepsze rozwiązanie. Wspólne wykonywanie obowiązków to sposób na budowanie i pielęgnowanie rodzinnych relacji, ponieważ spędzamy czas razem. Razem dbacie o wasz dom i rzeczy w nim. To uczy szacunku do miejsca, a także pracy innych osób. Uporządkowana przestrzeń daje też poczucie bezpieczeństwa i kontroli.

Dodatkowo pracowanie z kimś jest przyjemniejsze i pozostaje więcej wolnego czasu.. Najlepiej, by każdy robił to, w czym jest dobry i by nie wychodziło to poza zakres jego możliwości. Ten podział można zmieniać i urozmaicić robiąc z tego zawody albo grę np. losowanie obowiązków na dany dzień lub tydzień dla wszystkich członków rodziny.

Obowiązki nastolatków, czyli dzieci w wieku 10-17 lat

Jeżeli rodzice od najmłodszych lat przydzielali dziecku obowiązki, nie powinno być problemu ze stopniowym zwiększaniem ich zakresu oraz trudności wykonywanych prac. Warto pamiętać, że okres dojrzewania to niezwykle trudny czas. Nastolatki nie mają chęci dbania o porządek, co może być wyrazem buntu przeciw zasadom. Rodzica wówczas zaskakuje sytuacja, gdy do tej pory zorganizowany nastolatek może nie chcieć sprzątać. Mądre stawianie oczekiwań i wymagań daje dziecku poczucie bezpieczeństwa. Pamiętać należy, by nie przeciążać nastolatka, bowiem szkoła i nauka także wymagają poświęcenia sporo czasu. A nie zapominajmy, że życie towarzyskie także jest ważne.

Jakie są obowiązki domowe nastolatków? Oto lista prac, które dorastające dziecko może wykonywać:

• sprzątanie i utrzymywanie porządku we własnym pokoju – dziecko powinno uczyć się dbania o własne zabawki od najmłodszych lat,
• pomaganie przy przygotowywaniu posiłków dla całej rodziny – nie oznacza to, że nastolatek ma codziennie gotować obiady dla całej rodziny, ale jeżeli lubi eksperymentować w kuchni, warto mu na to pozwolić,
• robienie kanapek do szkoły – przygotowywanie prostych posiłków dla samego siebie nie powinno być wyzwaniem dla nastolatka,
• odkurzanie i mycie podłóg – nastolatek jest w stanie wykonywać tak proste czynności,
• robienie zakupów z listą – buduje to zaufanie do dziecka, bowiem powierzamy mu pieniądze, dodatkowo poznaje wartość pieniądza i uczy się gospodarowania finansami,
• prace w ogrodzie – młodsze dzieci mogą grabić liście i wyrywać chwasty, natomiast starsze mogą kosić trawę i odśnieżać zimą,
• wyrzucanie śmieci – to obowiązek już dla 10-latka,
• mycie samochodu – nastolatek bez problemu powinien pomóc przy sprzątaniu auta,
• zajmowanie się młodszym rodzeństwem – nastolatek nie powinien jednak zastępować rodziców, w grę wchodzi wspólna zabawa i pomoc w nauce; zbytnie obciążanie opieką może prowadzić do pogorszenia się relacji między rodzeństwem,
• pranie – segregowanie ubrań i wkładanie ich do pralki, znajomość programów pralki, rozwieszanie prania, wkładanie czystych i złożonych ubrań do szafy,
• prasowanie własnych ubrań – zadanie dla starszych nastolatków z uwagi na niebezpieczeństwo poparzenia się,
• opieka nad zwierzętami domowymi – wyprowadzanie na spacer, karmienie, sprzątanie; zakup zwierzęcia lub przygarnięcie go ze schroniska powinien być jednak dobrze przemyślany; to dobry sposób na naukę odpowiedzialności, ale gdy nie jesteśmy pewni, że dziecko podoła, warto najpierw powierzyć mu, np. roślinę, by o nią dbało.

Wymieniona lista obowiązków nie oznacza, że nastolatek ma je wykonywać wszystkie. Są to jednak w większości prace, z którymi poradzi sobie bez problemu. Pomaganie w domowych obowiązkach to cenna lekcja nauki odpowiedzialności. Dzięki temu dziecko od najmłodszych lat wie, że dba o coś i za to odpowiada, by służyło przez długi czas. Nauka odpowiedzialności to także wpojenie dziecku sumienności, bowiem prace trzeba wykonywać systematycznie. Uczymy w ten sposób tego, że są w życiu rzeczy, których możemy nie lubić, a trzeba je wykonać. Jest to częścią dorosłości.

Nauczenie dziecka odpowiedzialności i obowiązków nie jest łatwe. Wymaga dużej dozy cierpliwości i mądrego podejścia do sprawy. Jednak warto ponieść ten trud, by w przyszłości dziecko wyrosło na odpowiedzialnego człowieka, który potrafi odnaleźć się w społeczeństwie.