Żeńskie narządy płciowe – jak zbudowany jest kobiecy układ rozrodczy?

Narządy rozrodcze żeńskie to złożony układ, którego poszczególne elementy pełnią wyspecjalizowane role, a w całości odgrywa on niezwykłą rolę przez całe nasze życie. Odpowiada on nie tylko za wytworzenie komórek jajowych, ale umożliwia również rozwój zarodka i wydanie potomstwa na świat. Co istotne, niektóre jego elementy odpowiadają także za produkcję wybranych hormonów. Z poniższego artykułu dowiesz się więcej o poszczególnych jego elementach i roli, jaką pełnią w organizmie kobiety.

Podział damskich narządów płciowych

Układ rozrodczy kobiecy jest o wiele bardziej skomplikowany pod względem budowy od męskiego. Składa się on bowiem z niezbyt rozbudowanej części zewnętrznej, na którą składają się m.in. wzgórek łonowy, wargi sromowe, łechtaczka i przedsionek pochwy, wspólnie noszące miano sromu. Z kolei wewnętrzne narządy płciowe żeńskie to pochwa, macica, jajowody oraz jajniki. Ich wygląd i funkcjonalność zmieniają się w ciągu całego życia kobiety, nie tylko ze względu na uwarunkowania genetyczne, ale również przebyte ciąże czy zabiegi ginekologiczne.

Zewnętrzny układ płciowy kobiety

Zewnętrzny żeński układ płciowy składa się z kilku struktur, które wspólnie określamy mianem sromu.

Wzgórek łonowy

Wzgórek łonowy to wypełniona tkanką tłuszczową wypukłość ciała, zlokalizowana pomiędzy dolną częścią brzucha a spojeniem łonowym. Służy on głównie ochronie kości łonowej w trakcie stosunku płciowego, a w swojej dolnej części płynnie przechodzi w wargi sromowe większe. Przez pierwsze kilkanaście lat życia dziewczynki jest on, podobnie jak reszta narządów płciowych zewnętrznych, pozbawiony owłosienia, jednak wraz z wejściem w okres dojrzewania pokrywa się on ciemnymi włoskami.

Wargi sromowe większe i mniejsze

Podobnie jak wzgórek łonowy, tak i fałdy skórne tworzące wargi sromowe w większości zbudowane są z tkanki tłuszczowej i pełnią funkcję ochronną, tym razem dla tzw. szpary sromowej. Ograniczone są one spoidłem przednim, w pobliżu którego znajduje się zewnętrzna część łechtaczki, oraz spoidłem tylnym (poniżej przedsionka pochwy). Podobnie jak wzgórek łonowy, wargi sromowe większe w okresie dojrzewania zostają pokryte ciemnym owłosieniem. Pomiędzy wargami sromowymi większymi znajdują się cienkie wargi sromowe mniejsze, które chronią bezpośrednie wejście do przedsionka pochwy. To właśnie w wargach sromowych mniejszych zlokalizowane są gruczoły Bartholina oraz gruczoły Skenego odpowiedzialne m.in. za wytworzenie śluzu nawilżającego wejście do pochwy.

Łechtaczka i przedsionek pochwy

Łechtaczka to struktura zlokalizowana poniżej spoidła warg sromowych większych. Mało kto wie, że zbudowana jest ona podobnie jak prącie u mężczyzn, składa się bowiem z żołędzi okrytej napletkiem, dwóch ciał jamistych zlokalizowanych w jej wnętrzu oraz łechtaczkowych opuszek przedsionka, zlokalizowanych wokół przedsionka pochwy. W momencie podniecenia seksualnego wszystkie te elementy wypełniają się krwią i nabrzmiewają, pozwalając na odczuwanie przyjemności seksualnej.

Przedsionek pochwy zlokalizowany jest jak już zostało wspomniane między mniejszymi wargami sromowymi, a od góry ograniczony jest łechtaczką, pod którą znajduje się ujście cewki moczowej. To bardzo delikatna struktura, w której skóra przechodzi płynnie w błonę śluzową. Stanowi ona ostatni element zewnętrznego kobiecego układu rozrodczego, poniżej niego bowiem znajduje się już wejście do pochwy.

Wewnętrzny żeński układ płciowy

Wewnętrzne narządy płciowe żeńskie to elementy niewidoczne gołym okiem, które jednak odgrywają w organizmie kobiety niezwykle ważną rolę.

Pochwa i jej budowa

Pierwszym z wewnętrznych narządów płciowych kobiety jest pochwa, stanowiąca swoisty kanał łączący jej ujście z macicą. Zlokalizowana w miednicy mniejszej, o długości około 8 centymetrów (przednia ścianka jest krótsza – 7cm, tylna natomiast dłuższa – 9cm) i średnicy około 2-3 centymetrów. Jej ściany są jednak zbudowane z trzech elastycznych warstw (błona zewnętrzna, mięśniówka oraz błona śluzowa), dzięki którym może ona rozciągać się i zwiększać swoją długość i szerokość nawet kilkukrotnie, co jest niezwykle ważne, chociażby ze względu na jej udział w porodzie. Zwieńczenie pochwy stanowi jej sklepienie, które łączy się z szyjką macicy.

U dziewczynek i kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia płciowego wejście do pochwy przysłania tzw. błona dziewicza, rozrywana w trakcie pierwszego stosunku.

Budowa i funkcje macicy

Macica, położona pośrodku jamy miednicy mniejszej stanowi najważniejszy elementu budujący kobiecy układ rozrodczy. Dlaczego? Ponieważ to właśnie ona odpowiada za przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej i rozwój płodu w kolejnych miesiącach ciąży. Dzięki swojej unikalnej budowie jest w stanie nie tylko utrzymać ciążę, ale również poprzez skurcze wywołać poród naturalny.

Swoim kształtem macica przypomina odwróconą do góry nogami, lekko spłaszczoną gruszkę. Zbudowana jest z 4 odcinków:

• szyjki macicy,
• cieśni,
• trzonu macicy (to w jego obrębie znajduje się jama macicy czyli miejsce, w którym dochodzi do zagnieżdżenia i rozwoju zarodka),
• dna macicy.

Ze względu na swój funkcję, błona śluzowa macicy w trakcie cyklu miesiączkowego ulega zmianom, początkowo wzrastając i pęczniejąc, a w momencie kiedy nie dochodzi do zapłodnienia, stopniowo złuszczając się, czego objawem jest krwawienie miesiączkowe.

Warto zaznaczyć, że choć macica odgrywa kluczową rolę w funkcji rozrodczej, śluz szyjki macicy w zależności od fazy cyklu miesięcznego może stanowić zarówno zaporę hamującą przedostawanie się plemników w głąb dróg rodnych, jak i czynnik ułatwiający ich podróż.

Jajniki i jajowody

Najgłębiej zlokalizowanymi wewnątrz ciała kobiecymi narządami wewnętrznymi są gruczoły rozrodcze, czyli jajniki i łączące je z macicą jajowody, parzyste organy zlokalizowane po obu jej stronach, w pobliżu bocznych ścian miednicy.

Kształtem przypominają one nieduży migdał o rozmiarach 5x3 centymetry, w górnej części połączony z jajowodami. To właśnie jajniki odpowiadają za produkcję komórek jajowych w organizmie kobiety. Każda z nas w momencie narodzin rodzi się już z gotową pulą komórek jajowych, które po osiągnięciu dojrzałości płciowej, dojrzewają w jajnikach, a dokładnie w tzw. pęcherzyku Graafa i raz w miesiącu dochodzi do jego pęknięcia i uwolnienia komórki jajowej. Oprócz tego jajniki odpowiadają także za syntezę żeńskich hormonów płciowych, takich jak progesteron i estrogen.

A co z jajowodami? To długie na około 15 centymetrów przewody, w najwęższym miejscu o średnicy zaledwie 0,5 mm,  które odpowiadają za transport komórki jajowej, uwolnionej w momencie owulacji, z jajnika w kierunku macicy i to właśnie w ich wnętrzu najczęściej dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik.

Choroby układu rozrodczego

Kobiecy układ rozrodczy narażony jest na wiele dolegliwości, które często przytrafiają się zwłaszcza nastolatkom i młodym kobietom, jak chociażby infekcje intymne. To krępująca i uciążliwa dolegliwość, u podłoża której najczęściej leżą zakażenia bakteryjne lub grzybicze, a w niektórych przypadkach także pierwotniakowe. Objawiają się one szeregiem objawów takich jak: świąd, pieczenie, nieprzyjemne upławy i ból. Nie warto ich lekceważyć, ponieważ powikłania mogą doprowadzić nawet do niepłodności, a leczenie jest proste i trwa stosunkowo krótko.

Dowiedz się więcej: „Infekcje intymne - rodzaje, objawy, jak zapobiegać?”

Nie wolno również lekceważyć innych niepokojących objawów ze strony kobiecego układ płciowego, takich jak nieregularne cykle menstruacyjne, ból czy plamienia międzymiesiączkowe, które mogą świadczyć o takich dolegliwościach jak mięśniaki czy polipy macicy.

Ze względu na istotną rolę, jaką pełnią narządy płciowe żeńskie, powinnyśmy zwracać szczególną uwagę na utrzymywanie ich w prawidłowej kondycji zdrowotnej. Ważne jest nie tylko samobadanie, ale również regularne wizyty u ginekologa, który w profesjonalny sposób jest w stanie zdiagnozować wszelkiego rodzaju nieprawidłowości w ich obrębie.