Cykl miesiączkowy – jak wyglądają jego fazy?

Jak wyglądają poszczególne fazy cyklu miesiączkowego i co wtedy dzieje się w ciele kobiety? Ile powinien trwać cykl i co może go zaburzyć?

Cykl miesiączkowy – jak liczyć?

Jeśli zaczęłaś miesiączkować, musisz wiedzieć, co to jest cykl miesiączkowy. Dzięki temu lepiej zrozumiesz, co dzieje się z Twoim ciałem, a w przyszłości ta wiedza pozwoli zaplanować posiadanie potomstwa. Obserwacja cyklu miesiączkowego pomoże także zauważyć zaburzenia i nieprawidłowości stanu zdrowia.

Cykl miesiączkowy to powtarzające się regularnie zmiany w organizmie kobiety, które zachodzą w ustalonym rytmie biologicznym pod wpływem działania układu hormonalnego. Występowanie cyklu menstruacyjnego oznacza, że układ rozrodczy funkcjonuje prawidłowo i co miesiąc (w przybliżeniu) przygotowuje się na ewentualne zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w macicy. Aby mogło do tego dojść, w ciele dochodzi do zmian hormonalnych, które powodują: przebudowę endometrium (błona śluzowa macicy), przeobrażenia środowiska pochwy, zmianę gruczołów piersiowych, a także modyfikację temperatury ciała, układu nerwowego, układu krążenia, nastroju psychicznego i innych funkcji organizmu.

Jak obliczyć cykl miesiączkowy? Pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego to pierwszy dzień miesiączki, a kończy się ostatniego dnia przed kolejnym krwawieniem. To oznacza, że jego długość może być różna, ponieważ regularne miesiączki ma niewiele kobiet.

Ile trwa cykl miesiączkowy?

Powszechnie uważa się, że regularny i podręcznikowy cykl menstruacyjny trwa 28 dni. Nie jest to jednak prawdą. Prawidłowy cykl miesiączkowy może trwać od 21 do 35 dni. Poza tym regularny cykl to taki, w którym występuje maksymalnie 8-dniowa zmienność między cyklami. Oznacza to, że u kobiety w ciągu roku mogą najczęściej występować cykle, np. 26-dniowe, ale także cykle mające, np. 31 dni. Różnica ta jest naturalna i może wynikać z wielu czynników.

Przesunięcia cyklu, które zdarzają się sporadycznie nie są powodem do niepokoju. Wystarczy niewielka infekcja, stres, podróż, utrata wagi, a nawet zmęczenie, by doszło do rozregulowania cyklu. Organizm kobiety jest tak skonstruowany, że gdy uzna, że coś może zagrozić zapłodnieniu, przesuwa dni płodne, a tym samym zmienia cały rytm.

Dowiedz się więcej: "Spóźniający się okres – jakie mogą być przyczyny, kiedy udać się do lekarza?"

Pamiętaj także, że wystąpienie pierwszej miesiączki nie oznacza osiągnięcia pełnej dojrzałości rozrodczej i regularnych cykli menstruacyjnych. Przez około 2 lata mogą być nieregularne, a proces wykształcania ich indywidualnego przebiegu może trwać nawet do 25. roku życia. Warto wiedzieć, że początkowo cykl ma przebieg jednofazowy i nie dochodzi do owulacji. Spowodowane jest to nieukształtowanym jeszcze układem endokrynnym i niskim poziomem hormonów. Jednak miej na uwadze, że bezowulacyjne cykle nie są regułą i zdarza się, że ciąża w tym czasie jest możliwa.

Nieregularne cykle miesiączkowe u nastolatek są zupełnie naturalnym zjawiskiem. Jeżeli jednak miesiączka występuje rzadziej niż co 90 dni lub częściej niż co 20 dni, warto skonsultować się z lekarzem ginekologiem.

Fazy cyklu miesiączkowego

W trakcie trwania cyklu miesiączkowego, w układzie płciowym zachodzi wiele zmian, które mają umożliwić dojrzewanie komórki jajowej, jajeczkowanie i przygotowanie błony śluzowej macicy na przyjęcie zapłodnionego jajeczka, a gdy do tego nie dojdzie - usunięcie nadmiaru śluzówki macicy.

Cykl miesiączkowy składa się z 4 faz. Każda z nich ma inną długość, jest warunkowana przez inne hormony i charakteryzuje się innymi zmianami zachodzącymi w organizmie.

Faza pierwsza – menstruacja

Menstruacja trwa zazwyczaj od 3 do 8 dni. W tym czasie dochodzi do złuszczania się endometrium. Wynika to z tego, że zarodek potrzebuje do rozwoju grubej i dobrze ukrwionej błony śluzowej macicy. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia - organizm częściowo wchłania jej nadmiar, ale część wydala z krwią (35-80 ml) przez pochwę.

Faza druga – folikularna

W fazie folikularnej w jajnikach (pod wpływem hormonu folikulotropowego FSH) dochodzi do wzrostu pęcherzyków Graffa. Jeden z nich staje się dominujący i dojrzewa, przez co wydziela estradiol i estrogen, które pobudzają komórki macicy do namnażania się i wzrostu - endometrium intensywnie narasta. Wpływają także na produkcję charakterystycznego śluzu w szyjce macicy.

Faza trzecia – owulacja

Owulacja to moment, w którym pęcherzyk pęka (pod wpływem hormonów FSH i LH) i uwalnia niedojrzałą komórkę jajową. Trafia ona do jajowodu, gdzie dojrzewa i przez ok. 24 godz. jest gotowe do zapłodnienia. Jeśli do tego nie dojdzie, obumiera. Śluz w szyjce macicy w czasie owulacji jest rzadki i bardziej zasadowy (sprzyja przeżyciu plemników).

Owulacja występuje zazwyczaj 14 dni przed kolejną miesiączką, a nie po jej wystąpieniu. Oznacza to, że u kobiety, której cykl trwa 28 dni, jajeczkowanie przypada 14. dnia cyklu, ale już w przypadku cyklu, który ma 21 dni – owulacja następuje 7. dnia.

Warto też pamiętać, że nawet u kobiet z regularnymi cyklami nie ma pewności, kiedy nastąpi dokładanie owulacja. Może dojść do sytuacji, że akurat ten cykl będzie o kilka dni dłuższy.

Faza czwarta – lutealna

W czasie fazy lutealnej organizm przygotowuje się do zagnieżdżenia i rozwoju zarodka. Jeżeli jednak nie dojdzie do zapłodnienia, niezapłodniona komórka jajowa zamienia się w ciałko żółte i wydziela progesteron. Hormon ten jest odpowiedzialny za przebudowę endometrium (w przypadku zapłodnienia jego poziom nie spada). Spadek stężenia progesteronu wywołuje złuszczanie się niepotrzebnej błony śluzowej. Występuje miesiączka.

Faza lutealna trwa od 10-16 dni i na ogół jest to czas stały w każdym cyklu, nawet gdy mają one różną długość.

Zaburzenia cyklu miesiączkowego

Zaburzenia cyklu miesiączkowego wymagają konsultacji z ginekologiem. Zwykle dotyczą:

• dolegliwości bólowych
• nieprawidłowej długości trwania cyklu miesiączkowego
• nieprawidłowej obfitości krwawień miesiączkowych (skąpe lub obfite krwawienia)

Jeżeli chodzi o czas trwania prawidłowego cyklu miesiączkowego, to normą jest 21-35 dni, czyli 28 +/- 7 dni. Inna długość powinna być skonsultowana z lekarzem. Bowiem zbyt krótkie mogą być spowodowane niewydolnością ciałka żółtego, czyli zbyt małym wydzielaniem progesteronu w fazie lutealnej cyklu. Natomiast cykle trwające dłużej niż 35 dni mogą być bezowulacyjne.