Badanie piersi – jak wykonywać je samodzielnie, kiedy iść do lekarza?

Dlaczego regularne badanie piersi jest tak ważne?

Samokontrola piersi oraz badania obrazowe: USG lub mammografia są metodami, które pozwalają wykryć ewentualne zmiany w okolicach sutka. Zmiany te najczęściej mają postać guzków o różnym kształcie i średnicy. W trakcie samobadania zazwyczaj można wyczuć już guzki o średnicy ok. 1 cm, natomiast badania mammograficzne wychwytują już te znacznie mniejsze, nawet o wielkości 3-5 mm.

Większość guzów pojawiających się w piersiach jest niezłośliwa. U nastolatek i młodych kobiet najczęściej występują gruczolakowłókniaki – łagodne zmiany, które mają postać łatwo przesuwalnych, elastycznych guzków o nieregularnym kształcie. Sporadycznie wykrywa się niebolesne i miękkie w dotyku tłuszczaki, które także są niegroźne, lecz mogą powoli rosnąć, tworząc nieestetyczne wybrzuszenie na piersi.

Niezłośliwymi guzami, występującymi raczej u kobiet po 40. roku życia lub starszych są:

• torbiele – łagodne zmiany, wypełnione płynem;
• rozstrzenie przewodów wyprowadzających;
• brodawczaki wewnątrzprzewodowe, które mogą powodować krwisty lub mleczny wyciek z brodawki.

Ostatnią kategorią zmian występujących w obrębie sutka są guzy złośliwe, czyli rak piersi. Mimo, że ta choroba bardzo rzadko dotyka nastolatki, warto zachować czujność i regularnie wykonywać samobadanie piersi, a w przypadku zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości – poradzić się lekarza. Nowotwory złośliwe wykryte we wczesnym stadium są zazwyczaj w pełni wyleczalne.

Kobiety może niepokoić także bolesność i tkliwość piersi. Zazwyczaj nie ma powodów do zmartwień, jeśli pojawia się ona przed miesiączką i mija po kilku dniach. Jeśli natomiast ból utrzymuje się przez dłuższy czas, warto sprawdzić, czy nosimy prawidłowo dobrany stanik - taki o złym rozmiarze może uciskać pierś, powodując dyskomfort. W odpowiednim doborze biustonosza dla nastolatek pomoże stworzony przez nas poradnik: Stanik dla dziewczynki – jak dobrać pierwszy biustonosz?  Jeśli mimo wymiany bielizny dolegliwości nie ustąpią, warto skonsultować się z lekarzem.

Samobadanie piersi – jak wykonać je samodzielnie?

Samodzielne badanie piersi należy wykonywać raz w miesiącu, najlepiej zawsze w tym samym dniu cyklu menstruacyjnego – kształt i wygląd biustu, a także odczucie bolesności często zmieniają się podczas poszczególnych faz. Dzięki temu można dokładnie porównać wygląd obu piersi i dostrzec nawet niewielkie zmiany.

Jak prawidłowo przeprowadzić samobadanie piersi?

1. Stań przed lustrem z opuszczonymi ramionami i dokładnie obejrzyj piersi.
2. To samo zrób z rękami założonymi za głowę, a następnie z dłońmi opartymi na biodrach.
3. Ściśnij lekko brodawkę i sprawdź, czy nie wydobywa się z niej wydzielina.
4. Stojąc, oprzyj prawą rękę za głową, a lewą połóż na prawej piersi. Palcami zataczaj koła wokół piersi, przesuwając się w kierunku brodawki. Następnie powtórz to samo z lewą piersią.
5. Połóż się na plecach, podkładając poduszkę pod lewy bark i przyjmij identyczną pozycję, jak w poprzednim punkcie. Zbadaj pierś zataczając koła, a następnie powtórz całą sekwencję dla drugiej piersi.
6. Leżąc na wznak, lewą rękę ułóż wzdłuż ciała, a prawą dłonią zbadaj lewą pachę.

Regularne badanie palpacyjne piersi pozwala lepiej poznać ich budowę, a więc bez trudu zauważyć jakiekolwiek nieprawidłowości.

Wyczuwalny guzek w piersi – kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli w trakcie samobadania wykryjesz guzek, możesz poczuć się przerażona i zagubiona. Warto wtedy przypomnieć sobie, że większość zmian w piersiach jest niegroźna i nie pociąga za sobą konieczności wdrożenia inwazyjnego leczenia. Duża część z nich wymaga jedynie obserwacji i częstszych badań obrazowych.

Aby jednak uzyskać pewność co do charakteru guzka i uspokoić gonitwę negatywnych myśli, dobrze jest zgłosić się na badanie piersi u ginekologa. W trakcie wizyty, oprócz badania palpacyjnego, lekarz może także skierować na badania dodatkowe – USG lub rzadziej, mammografię. Na ich podstawie będzie w stanie postawić odpowiednią diagnozę i sformułować zalecenia co do dalszego postępowania.

Badanie USG piersi – przebieg i przygotowanie

Mimo, że wiele źródeł wskazuje, że najlepiej wykonać USG piersi w pierwszej połowie cyklu, to tak naprawdę nie ma żadnych przeciwwskazań, by zgłosić się na nie w innym, dowolnym dniu. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, ale dla własnej wygody, warto zrezygnować wówczas z sukienek czy kombinezonów na rzecz bluzki i spodni bądź spódnicy – łatwiej będzie zdjąć górną część garderoby w gabinecie.

Przed badaniem pacjentkę prosi się o wypełnienie ankiety dotyczącej stanu zdrowia i chorób występujących w rodzinie. Do wykonania USG sutka należy rozebrać się do pasa i ułożyć na leżance. Lekarz pokryje skórę specjalnym żelem, który pozwala uzyskać lepszy kontakt głowicy aparatu ze skórą. Następnie przeprowadzający badanie będzie przesuwał głowicą po piersiach oraz dołach pachowych, oglądając jednocześnie obraz na monitorze. Może też prosić o wykonanie różnych poleceń, np. założenie rąk za głowę.

Czas trwania takiego badania piersi to zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut. Jest ono bezbolesne, momentami lekko łaskoczące, choć czasem, kiedy dla uzyskania lepszego obrazu lekarz musi docisnąć głowicę do skóry, może pojawić się dyskomfort. Z tego względu kobiety odczuwające tkliwość piersi przed miesiączką powinny rozważyć wykonania badania we wcześniejszych fazach cyklu.

Mammografia – na czym polega i kto powinien ją wykonywać?

Mammografia jest badaniem profilaktycznym i diagnostycznym, polegającym na wykonaniu dwóch zdjęć rentgenowskich każdej piersi przy wykorzystaniu niewielkiej dawki promieniowania. Umożliwia ona wykrycie raka piersi w bardzo wczesnym stadium rozwoju.

Badanie mammograficzne zaleca się wykonywać kobietom w wieku 50-69 lat – ta grupa jest najbardziej narażona na zachorowanie na nowotwór złośliwy, choć niekiedy wskazania do niego mają już 40-latki. W przypadku młodszych kobiet o gruczołowej budowie piersi, czułość mammografii jest zmniejszona. Z tego względu u nastolatek wykonuje się ją niezwykle rzadko, a zalecanym badaniem piersi jest USG.