Dojrzewanie a relacje z rodzeństwem

W okresie pokwitania relacje między rodzeństwem ulegają zmianie. Z jakimi trudnościami mierzy się dorastająca siostra?

Wredna siostra, złośliwy brat. Dlaczego nastolatki nie dogadują się z rodzeństwem?

Nieporozumienia między nastoletnim rodzeństwem są całkowicie naturalne. Kłótnie to rodzaj interakcji między nimi i sposób na ćwiczenie różnych strategii zachowań. Powodem konfliktów (często nieświadomie) mogą być sami rodzice. Kłótnie wynikają z rywalizacji o ich względy i miłość. Starsze rodzeństwo może głębiej ukrywać zazdrość i nie komunikować tego wprost. Nieporozumienia nasilają się szczególnie wtedy, gdy rodzice traktują dzieci w sposób nierówny. Problemy emocjonalne u dzieci często odzwierciedlają problemy w związku rodziców lub problemy emocjonalne jednego z rodziców. Nastolatki mają ogromne poczucie niesprawiedliwości i często wyrażają swój bunt poprzez zatargi z rodzeństwem. Kłócące się dzieci mogą także naśladować sposób komunikowania się rodziców.

Kolejne nieporozumienia są konsekwencją różnic między rodzeństwem, które wynikają z płci, kolejności narodzin i wieku. W związku z tym często pojawia się konflikt interesów, który jest źródłem kłótni. Im starsze dzieci, tym mają większą potrzebę niezależności i chętniej walczą o przywództwo.

Okres dojrzewania to czas bardzo stresujących zmian, a kłótnie z rodzeństwem mogą być sposobem na uwolnienie się od napięcia i wyładowanie frustracji. Warto zaproponować nastolatkom jakiś rodzaj aktywności, który zminimalizuje przykre skutki dorastania i ukoi silne emocje. Wspólne rozmowy mogą pomóc oczyścić atmosferę, ale też uczyć rozwiązywania konfliktów, z którymi nastolatki spotkają się w dorosłym życiu.

Gdy nastolatka zostaje starszą siostrą

Pojawienie się kolejnego dziecka w rodzinie, na którym przez kilkanaście lat skupiona była wokół jedynaczki, wiele zmienia. Reakcji na wieść o rodzeństwie może być całe spektrum – od akceptacji po agresję. Czasami za pozornym spokojem kryje się niepokój. Najczęściej jednak nastolatka wiadomości o nowym członku rodziny nie przyjmuje pozytywnie.


 

Zwykle to szok i cała masa obaw, że jej uporządkowany świat, który i tak się zmienia w czasie dojrzewania, runie całkowicie. Do tej pory rodzice byli tylko dla niej, a sytuacja materialna była stabilna, po narodzinach rodzeństwa, może ulec to zmianie. Pojawi się zazdrość i poczucie krzywdy. Dodatkowo dochodzą obawy o utratę niezależności, konieczność pomagania w codziennych obowiązkach w domu i przy opiece nad dzieckiem, a także wprowadzenie zamętu i wielu niewiadomych spowodowanych nową sytuacją.

Częstą reakcją jest także poczucie zażenowania i wstyd przed rówieśnikami. Nastolatka, która dojrzewa i odkrywa swoją seksualność, uświadamia sobie, że jej rodzice także uprawiają seks. Może to powodować u niej negatywne emocje.

Wiele zależy od rodziców i ich postawy, jak nastolatka przyjmie wiadomość o nowym rodzeństwie i jakie relacje będą ją z nim łączyły. Warto osobiście przekazać nowinę i dać czas na oswojenie się z nią. Okazywanie wsparcia także jest ważne, ponieważ bez względu na wiek, nastolatka potrzebuje miłości i akceptacji. Nie można jej odtrącać ani zaniedbywać. Warto porozmawiać i zapewnić córkę, że nie czekają jej diametralne zmiany. Błędem jest przyjęcie, że starsza siostra ma się poświęcać i przejmować obowiązki rodzicielskie, a także zawsze być tą, która musi ustępować. Nastolatka, która nie będzie obciążona opieką nad młodszym rodzeństwem, szybciej je zaakceptuje. Nie należy także naruszać przestrzeni dorastającego dziecka i zmuszać jej, by dzieliła pokój z nowym bratem lub siostrą. Jeśli nastolatka nie będzie czuła się odrzucona, wówczas jej relacje z młodszym rodzeństwem będą właściwe i pozostaną takie także w późniejszym czasie.

Każde dziecko, któremu rodzi się młodsze rodzeństwo, potrzebuje wsparcia psychicznego i mocnych komunikatów, że nadal jest ważne dla rodziców. Mimo, iż może nie manifestować swojej frustracji i pozytywnie podchodzić to rodzeństwa, to jest w nim obawa o swoją pozycję.

Nastoletnie rodzeństwo

Wychowanie nastolatków w sposób bezkonfliktowy jest niemożliwe. Spory służą powiedzeniu, że coś nam nie pasuje. Pozwalają zaznaczyć swoje granice. Jeżeli nieporozumienia mieszczą się w granicach rozsądku, nie ma powodów do obaw. Interwencja jest potrzebna wtedy, gdy pojawia się brak szacunku, lekceważenie praw czy przemoc fizyczna. Rolą rodziców jest jednak występowanie w charakterze mediatora, a nie sędziego. Jednym z najważniejszych wychowawczych zadań jest dbanie o to, aby od najmłodszych lat rodzeństwo żyło ze sobą w zgodzie i pomoc w rozwiązywaniu konfliktów i sporów w sposób bezpieczny i z szanowaniem godności drugiego człowieka.

Nastoletnie rodzeństwo różnej płci w czasie dojrzewania, prawdopodobnie oddali się od siebie, ponieważ będą mieli inne potrzeby i na nowo zaczną kształtować własną tożsamość – chłopiec będzie stawał się mężczyzną, a dziewczynka kobietą. Nie będą już dziećmi, jak dotychczas. To może rodzić konflikty. Rodzeństwo tej samej płci, może mieć podobne problemy, ale nie oznacza to pełnej zgody między nimi. Relacje między dorastającymi dziećmi w dużym stopniu zależą od wychowania ich przez rodziców.

Ważną zasadą jest traktowanie dzieci w sprawiedliwy sposób, niefaworyzowanie żadnego i stawianie go za wzór innym. Każde należy traktować indywidualnie, by czuły się ważne i docenione. Warto ustalić konkretne reguły zachowania wobec rodzeństwem, których nie wolno przekraczać. Nie można reagować agresją i zdenerwowaniem, gdyż w ten sposób łatwo utrwalić u dzieci nieprawidłowe wzorce porozumiewania się w konfliktowej sytuacji. Warto mieć jednak świadomość, że nie zawsze trzeba interweniować w spory między nastolatkami. Lepiej pozwolić im wspólnie wypracować porozumienie. Kłótnia z rodzeństwem daje mimo wszystko wiele korzyści. Uczy kompromisu, empatii, reguł dyskusji, walki na argumenty, a czasem radzenia sobie z gorzkim smakiem porażki.

Czytaj więcej o problemach młodzieży: Problemy młodzieży: zaburzenia odżywiania, depresja, stany lękowe

Jedną z sytuacji, która powoduje sytuacje konfliktowe między nastoletnim rodzeństwem jest konieczność dzielenia wspólnego pokoju. I choć ma to swoje zalety, to dorastające dzieci potrzebują prywatności. Własny pokój daje im przestrzeń do wyciszenia się i uspokojenia emocji. To także możliwość swobodnego poszukiwania nowej tożsamości. Słuchanie różnej muzyki czy spotkania towarzyskie w sytuacji wspólnej przestrzeni mogą być źródłem konfliktu. Dlatego, jeżeli istnieje taka możliwość, warto oddać dzieciom osobne pokoje do dyspozycji, które będą ich prywatną enklawą.

W przypadku, gdy nie ma możliwości, by dorastające dzieci miały oddzielne pokoje, warto wygospodarować oddzielne strefy w dzielonej przestrzeni. W tym celu można posłużyć się biurkiem, regałem czy parawanem. Dzięki temu, dzieląc wspólna przestrzeń, dorastające rodzeństwo będzie mogło pobyć oddzielnie od siebie i mieć namiastkę prywatności.