Konflikty społeczne – jak rozwiązywać i zapobiegać konfliktom?

Nie wyobrażasz sobie życia bez swoich koleżanek, kolegów i znajomych. Są nieodłączną częścią Twojego życia. Ale czasami potrafią też nieźle Cię rozzłościć. Podobnie jak Twoje rodzeństwo czy rodzice. Konflikty pojawiają się zawsze i trudno ich uniknąć. Możesz jednak nauczyć się, jak je rozwiązywać i nie chować urazy latami.

Przyczyny powstawania konfliktów

Konflikty społeczne są naturalnym zjawiskiem i nie da się ich całkowicie wykluczyć. Powstają najczęściej wtedy, kiedy wyrażamy odmienne opinie i mamy inne zdanie na dany temat. Kiedy mieszkasz z rodzicami i rodzeństwem pod jednym dachem, nieporozumienia pojawiają się niemal każdego dnia. To normalne. Różnią Was temperamenty, charaktery, a być może nawet odmienne poglądy. Dlaczego między Tobą a Twoimi rodzicami wywiązują się konflikty społeczne? Bo nadajecie na innych falach. A dorastanie to czas kiedy wizja świata rodziców jest negowana, po to by znaleźć swój sposób widzenia świata. Rodzice chcą dla Ciebie jak najlepiej, co zdarza Ci się odebrać jako atak na swoją wolność i niezależność. Chcesz poznawać świat, próbować nowych rzeczy. A rodzice nie zawsze aprobują Twoje poczynania. Masz poczucie, że nikt Cię nie rozumie.

Konflikty w grupie rówieśniczej powstają np. z powodu zazdrości lub rywalizacji. Do ostrej wymiany zdań może dojść z powodu różnic charakterów i odmiennego zdania na dany temat. Konflikt społeczny może pojawić się też wtedy, kiedy bez wyraźnego powodu dokucza się np. osobie słabiej uczącej się. Kłótnie między rówieśnikami nie kończą się tylko na obrzucaniu się epitetami. Czasami dochodzi też do fizycznej agresji.

Jak rozwiązywać konflikty?

Umiejętność rozwiązywania konfliktów przydaje się na każdym etapie życia. Nie tylko teraz, kiedy jesteś nastolatką. Być może jesteś osobą bezkonfliktową, potrafiącą odpuszczać i unikać poważnych konfrontacji. Ciągłe odpuszczanie i postępowanie wbrew sobie z lęku przed kłótnią też nie jest dobre. Jeśli łatwo wpadasz w zdenerwowanie i często się spierasz, przydadzą Ci się wspierające techniki rozwiązywania konfliktów.

Negocjacje

Negocjacje to najczęściej stosowany sposób wymiany zdań między kłócącymi się osobami. Kiedy jedna ze stron próbuje ugrać dla siebie jak najkorzystniejsze rozwiązanie bez zwracania uwagi na dobro drugiej strony, mówi się o negocjacjach twardych. Negocjacje miękkie to takie porozumienie, w którym obie strony są zadowolone. Obydwie osoby pracują nad znalezieniem najlepszego rozwiązania. Do najbardziej konstruktywnych należą negocjacje problemowe. Wymagają treningu, bo chodzi w nich o pełną współpracę. Każda z osób prezentuje swoje oczekiwania, a negocjacje przebiegają zgodnie z określonym wcześniej planem.

Przykładem negocjacji może być sytuacja, w której część klasy chce zorganizować szkolne mikołajki, ale jest grupa uczniów, którzy się na nie nie godzą. W trakcie rozmów i dyskutowania nad argumentami jednej i drugiej strony przydaje się pomoc nauczyciela pełniącego rolę mediatora.

Mediacje

Mediacje to rodzaj negocjacji, w których pojawia się osoba trzecia nieuwikłana w konflikt. Pełni ona rolę moderatora rozmowy, nakierowując ją na właściwe tory. Mediator ma pomóc uczestnikom konfliktu w osiągnięciu porozumienia. Dlatego wprowadza określone zasady dyskusji i ich pilnuje. Nie dopuszcza też do sytuacji, w której osoby skonfliktowane zaczynają się wzajemnie obrażać i nawiązywać do spraw niezwiązanych z obecną sytuacją. Mediator pozostaje neutralny w trakcie całego sporu, czekając aż obie strony wypracują rozwiązanie.

Wyobraź sobie sytuację, kiedy pokłóciłaś się z koleżanką z klasy o to, która z Was powinna zagrać główną rolę w szkolnym przedstawieniu. Obydwie jesteście równie dobre, ale nauczycielka chce, żebyście same zdecydowały, która stanie na scenie. Nie umiecie dojść do porozumienia. Nauczycielka widzi Wasz spór i proponuje spokojną rozmowę, podczas której będzie regulowała napiętą sytuację i emocje.

Arbitraż

Arbitraż ma miejsce wtedy, kiedy konflikt rozwiązuje osoba trzecia, czyli arbiter. Jest to bezstronny i niezależny ekspert. Kiedy wykorzystuje się arbitraż? W Twojej klasie jest dziewczyna, która bez przerwy Ci dokucza. Czepia się Twoich ciuchów, mówi o Tobie nieprawdę i hejtuje Cię w social media. Nie umiesz sobie z tym poradzić, a zgłaszanie sprawy do nauczyciela nie przynosi żadnych rezultatów. Nie widzisz możliwości, żeby rozstrzygnąć ten konflikt. Dziewczyna jest pewna siebie, a próba rozmowy z nią zawsze kończy się dla Ciebie przegraną. W takiej sytuacji możesz zwrócić się np. do szkolnego pedagoga, który przeanalizuje Wasz spór i narzuci sposób rozwiązania konfliktu. Żeby arbitraż mógł dojść do skutku, obie strony muszą przystać na takie działania.

Plan rozwiązywania konfliktów

Negocjacje można stosować wszędzie tam, gdzie kilka osób próbuje dość do konstruktywnego rozwiązania. Rozmowy trzeba podzielić na etapy i ustalić jasne zasady mediacji. Bez szczegółowego planu, klasowa dyskusja przerodzi się w walkę o władzę, którą i tak najprawdopodobniej wygra nauczyciel. Wypiszcie najpierw w klasie reguły postępowania (nie obrażacie się wzajemnie, mówicie tylko o bieżącym problemie, mówicie pojedynczo). Przestawcie swoje interesy, tzn. to, co chcecie osiągnąć. Jeśli rozmowa toczy się między nauczycielem, a całą klasą, niech gospodarz klasowy powie o Waszych potrzebach i oczekiwaniach. Określcie, jaki jest problem, tj. o czym chcecie rozmawiać. Przykładem niech będzie konflikt o wyjazd na wycieczkę szkolną. Nauczyciel wybrał już miejsce, ale klasie to nie pasuje.

Na koniec poszukajcie rozwiązania. W trakcie takich mediacji cała klasa uczy się, jak bez gwałtownych emocji znajdywać porozumienie korzystne dla każdej ze stron.

Jak zapobiegać konfliktom?

Konflikty społeczne z rodzicami, rodzeństwem czy rówieśnikami mogą kojarzyć Ci się z walką o władzę i uwagę. Konflikt niejednokrotnie oznacza agresję, czy to słowną, czy fizyczną. Jednak różnice zdań między ludźmi i burzliwe dyskusje są potrzebne do tego, żeby inaczej spojrzeć na problem i znaleźć jego konstruktywne rozwiązanie. Różnice zdań są naturalne, nudny byłby świat, w którym wszyscy myśleliby identycznie. Poczucie własnej wartości i zdrowe granice ułatwiają szanowanie odmienności. Konflikty często kosztują wiele sił i energii, ale też pokazują trudności i ważne sprawy, nad którymi trzeba pracować. Agresja w konfliktach to skrajność, do której nie można dopuszczać.

Choć wiele tematów wydaje się trudnych do załatwienia w polubowny sposób, zawsze warto spróbować innego podejścia niż krzyki, przezywanie się lub straszenie.

W mediacjach rówieśniczych warto słuchać drugiej strony. Czasami dochodzi do kłótni z bardzo błahych powodów, które urastają do wielkiego problemu. Umiejętność aktywnego słuchania bez oceniania drugiej strony, to podstawa porozumienia. Przy następnej sprzeczce z koleżanką, spróbuj pierwsza wyciągnąć rękę na zgodę. Przyznać się do błędu i przeprosić. Więcej o sztuce wybaczania przeczytasz w poradniku: Sztuka wybaczania i przepraszania, czyli jak wyciągnąć rękę na zgodę